De tulp en Nederland zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Niet alleen kent elke toerist het beeld van de kleurrijke bloemen uit onze Hollandse hoofdstad, wij Hollanders verbinden de tulp ook aan onze eigen geschiedenis. Maar klopt dit wel helemaal? Is de tulp wel oer-Hollands?
De bloem die op een tulband leek
De tulp werd eeuwen geleden in het wild gevonden in gebieden rond de Middellandse Zee en verder oostwaarts tot ver over de grenzen van China. De bloemen werden in de vijftiende eeuw gekweekt en geteeld voor de Turkse paleizen en deze stonden er dan ook vol mee. De tulp werd de meest geliefde bloem van het Turkse hof, en hij kreeg de naam 'tulipan' omdat hij iets weg had van een tulband.
Speculatie over de oorsprong
Er gaan nogal wat verhalen de ronde over hoe de tulp in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is gekomen. Wanneer deze bijzondere bol zijn intrede deed is ook niet precies bekend. Mogelijk werd de tulp als Turks geschenk aan botanicus en hoogleraar Clusius gegeven. Zo kwam hij eind zestiende eeuw via Praag in Leiden. De hoogleraar kweekte de tulp uit nieuwsgierigheid in eigen huis totdat de bollen op wonderlijke wijze werden ontvreemd. Een ander verhaal brengt de tulp via Antwerpen naar de Amsterdamse havens. De Hollandse zeevaarders hebben flinke aantallen bollen vanuit de Middellandse Zee naar Hollandse bodem gebracht.
Doorverkopen voor bizarre bedragen
Het waren letterlijk een paar enkele bollen die na tientallen jaren de basis vormden voor een wildgroei aan verschillende soorten. Er brak aan het begin van de zeventiende eeuw een soort 'tulpenkoorts' uit. De tulpenbollen werden extreem veel waard en werden op papier (door)verkocht voor enorme bedragen. De bol zat soms nog in de grond op het moment dat hij al verkocht was! Er werd flink gespeculeerd en prijzen werden tot het toppunt gedreven. Je kon eigenaar van een tulpenbol zijn zonder deze ooit in eigen hand te hebben gehad. De tulpenkoorts liep volledig uit de hand: drie bollen werden verkocht voor een grachtenpand! Dit was de eerste speculatiebubbel die het huidige Nederland gekend heeft. Daar was World Online niks bij.
Een geschikte bodem in het westen
De bloem bleef verbazen: alle kleuren, vormen en groottes waren mogelijk en kwekers werden steeds beter in de ontwikkeling van de bol en bloem. De tulp werd steeds meer een snijbloem en het kweken ervan werd een groot succes in Nederland omdat het westen van het land een zeer geschikte bodem had. Van Noordwijk tot Hoorn: de tulp werd een bekend gezicht en tevens een belangrijk exportproduct.
Van luxeproduct naar noodvoer
Jarenlang was de tulp een luxeproduct, een symbool van welvaart en rijkdom. Een bloem die je dan ook vaak terugzag in de tuinen in de grachtengordel. De tulp heeft ook een duistere kant. De gruwelverhalen uit de Tweede Wereldoorlog spreken mensen tot de verbeelding. Het idee dat de bloembol soms uit pure nood moest dienen als voedsel roept minder kleurrijke plaatjes op.
Gelukkig is het imago van de tulp anno 2020 nog altijd goed en kunnen wij in lente en zomer dagelijks genieten van onze nationale bloem.
Auteur: Marleen Manneke.
