In het kader van de ‘Maand van de Geschiedenis’ toont Het Scheepvaartmuseum in de bibliotheek de mini-expo Over Zee, een project van Corné Sparidaens en Machtelt de Vries. Vijftien mensen die per schip vanuit Indonesië naar Nederland migreerden, vertellen hun verhaal. Hoe was het voor hen om alles achter laten en in een ander land opnieuw te beginnen?
Rond de jaren vijftig ontvluchtten veel Indische Nederlanders per schip Indonesië, het vroegere (Nederlands-)Indië. Door de onafhankelijkheidsstrijd heerste er een vijandige sfeer in het land jegens alles wat ook maar iets met Nederland te maken leek te hebben. Indische Nederlanders werden er met argwaan behandeld vanwege hun roots. Ook Molukkers kwamen in deze periode naar Nederland. Zij verkeerden in een benarde positie omdat zij tijdens de ‘politionele acties’ in dienst van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) hadden gevochten. Toen de Republiek der Zuid-Molukken (RMS) werd uitgeroepen werd hun situatie onhoudbaar. Indonesië wilde niet dat militairen die tegen het land gevochten hadden terugkeerden naar de niet-erkende republiek.
Waar de Indische Nederlanders over het algemeen een permanent verblijf in Nederland voor ogen hadden, zagen de Molukkers hun overtocht vooral als een tijdelijke oplossing. Hun uiteindelijke doel was terug te keren naar de Republiek der Zuid-Molukken. Hierdoor was de reis voor beide groepen anders en is de integratie over het algemeen ook anders verlopen. De Indische Nederlanders gingen bijna geruisloos op in de Nederlandse bevolking. De Molukkers hebben juist een roerige integratiegeschiedenis achter zich. De bootreis is over het algemeen als fijn ervaren, maar bij vragen naar gevoelens over het vertrek vallen er vaak stiltes, wordt er even in de verte gestaard, probeert men van onderwerp te veranderen of komt er een kort en zacht antwoord.
Ietje Tuapattinaja
Vertrok in 1951 op 16-jarige leeftijd met de Kota Inten als enige van haar gezin naar Nederland, onwetend dat haar vertrek permanent zou zijn.
Fotograaf Corné Sparidaens en illustrator Machtelt de Vries waren benieuwd naar de verhalen en vooral de mensen achter deze grote oversteek. In het boek Over Zee, met de boot naar een nieuw thuis schetsen zij de verhalen van deze beide bevolkingsgroepen. Ze zijn bijna verder dan ooit verwijderd van de geuren, geluiden en warmte van toen. Wat hen bindt is het land dat ze achterlieten, de bootreis en de eerste indruk bij aankomst in dit kleine, vlakke land: ‘koud!’.
De expositie is tot en met zaterdag 3 november (Museumnacht) te zien in de bibliotheek van het Scheepvaartmuseum. De bibliotheek is geopend van maandag t/m vrijdag tussen 9.30 en 17.00 uur. De bibliotheek is vrij toegankelijk.
