Ekō - Japan in twee beeldverhalen

In een parallelvertelling resoneren vroege foto’s van Japan uit de eigen collectie, onder anderen van Felice Beato, in het eigentijdse werk van fotograaf en beeldend kunstenaar Anaïs López.

Felice Beato
Fotografie komt in Japan tot bloei nadat het land in 1859 zijn havens opent voor internationale handel. Als toegangspoorten naar voor het Westen nog onbekende gebieden, zijn juist havenplaatsen onlosmakelijk met fotografie verbonden. De foto’s die de Nederlandse consul Dirk de Graeff van Polsbroek (1833-1916) er dan verzamelt, behoren tot de oudste van Japan. De invloedrijke Brits-Italiaanse fotograaf Felice Beato (1832-1909) creëert vanuit een Europees perspectief een zorgvuldig geënsceneerd beeld van Japan, dat aansluit bij de verwachtingen van een Westers publiek. Door de verspreiding en herhaling van zijn beelden ontstaat een visuele blauwdruk van een zogenaamd exotisch land. Die blauwdruk beïnvloedt fotografen en kunstenaars tot op de dag van vandaag.

Echo 
Als kunstenaar Anaïs López in 2016 naar Japan gaat, reist ook zij onbewust met Beato’s beelden in haar hoofd. Op zoek naar de gouden schildpad Kami volgt López de Kamo-rivier en trekt ze de bergen in. De beelden van Beato weerklinken in haar fotografie als een echo (Ekō) uit een ver verleden. Tijdens haar zoektocht laat ze zich inspireren door een Japanse kunstenaar en eeuwenoude technieken, waarna zich een nieuwe beeldtaal ontvouwt. In de Schildpad en de Monnik keert López de blik naar binnen in een gelaagde vertelling over rouw, de drift om de natuur te beheersen en de magie van verbeelding.

De consul en de fotograaf
In de tentoonstelling zijn de drie fotoalbums te zien die Dirk de Graeff van Polsbroek naliet van zijn tijd in Japan. Daartussen bevindt zich onder andere het oudste door Beato in Japan vervaardigde album (1863). In zijn latere Views of Japan (1868) werkte Beato samen met Japanse experts uit (blokdruk)ateliers, die de foto’s handmatig inkleurden, voortbouwend op bestaande Japanse beeldtradities. 

De foto’s in de albums van De Graeff zijn van grote cultuurhistorische waarde. Ze zijn vervaardigd tijdens de bakumatsu, de periode waarin Japan in snel tempo transformeerde van feodale staat naar modern keizerrijk. De albums van De Graeff fungeren als primaire bron voor het onderzoek naar de vroege fotografie in Japan. In de tentoonstelling belicht het museum de rol die de Nederlandse diplomaat had in de totstandkoming van Beato's vroege beelden. 

Anaïs López – de Schildpad en de Monnik
Parallel is het werk van Anaïs López (1981) uit de Schildpad en de Monnik te zien. Aan de hand van fotografie gecombineerd met bijzondere druktechnieken, zoals gyotaku en fotopolymeer etsen, neemt López bezoekers mee op een bijzondere reis.

López maakt multimediale vertellingen op het snijvlak van fictie en documentaire, waarbij ze vanuit een persoonlijk verhaal universele thema’s aansnijdt. 

Van de Schildpad en de Monnik verscheen een gelijknamig kunstenaarsboek, o.a. te koop in de museumwinkel. Ook verkrijgbaar is In het licht van de rijzende zon. De fotoalbums van Dirk de Graeff van Polsbroek, 1857–1869, geschreven door Sara Keijzer, conservator van de tentoonstelling. 

De tentoonstelling Ekō – Japan in twee beeldverhalen is van 5 maart 2026 tot en met 30 augustus 2026 te zien.

De Schildpad en de Monnik is geproduceerd door Prospektor.