Willem van de Velde de Oude en zijn zoon Willem van de Velde de Jonge behoorden tot de top van de 17de-eeuwse zeeschilderkunst. Wat is hun verhaal?
Willem van de Velde de Oude
Willem van de Velde de Oude werd geboren in 1611 in Leiden als zoon van een schipper. Hij leek niet voorbestemd om één van de belangrijkste kunstenaars van zijn tijd te worden, want er zijn geen aanwijzingen dat Willem van de Velde de Oude door zijn omgeving werd gestimuleerd om kunstenaar te worden. Misschien heeft de buurman van de Van de Veldes in de Leidse Mandemakerssteeg, schilder en graveur Cornelis Liefrinck, Willem geïnspireerd. In een ander opzicht kwam Willem van de Velde de Oude in een gespreid bedje terecht. Door het varende beroep van zijn vader raakte hij van jongs af aan vertrouwd met de scheepvaart en in het bijzonder de binnenvaart. Die kennis heeft hij in de eerste jaren van zijn volwassen leven waarschijnlijk uitgebreid met ervaringen als zeeman.
In de jaren dertig van de zeventiende eeuw zette Van de Velde de Oude een werkplaats voor maritieme kunst op. De eerste sporen van dit atelier zijn te vinden in Amsterdam, waar hij samen met zijn vrouw Judick van Leeuwen en hun pasgeboren zoontje Willem (1633) naartoe verhuisde. Zijn vroegste werk bestond uit prenten met maritieme onderwerpen. Willem van de Velde was echter op zoek naar een nieuw product waarmee hij zich kon onderscheiden van andere maritieme kunstschilders die in Amsterdam actief waren. Waar zijn concurrenten aan de slag gingen met kleine maritieme landschappen, een losse schilderstijl en een rustig olieverfpalet, sloeg Van de Velde een eigen, tegenovergestelde weg in. Hij maakte uiterst gedetailleerde, virtuoze en zeer arbeidsintensieve penschilderingen op perkament en later op groot formaat van paneel en doek.
Gevecht tussen de retourvloot van Pieter de Bitter en een Engels eskader in de haven van Bergen in Noorwegen, Willem van de Velde de Oude, 1666 - 1668.
Willem van de Velde de Jonge
Willem van de Velde de Jonge, de zoon van Willem van de Velde de Oude, kreeg de formele schildersopleiding die zijn vader nooit had gehad. Hij leerde het vak bij Simon de Vlieger, een vriend van zijn vader en een van de beste zeeschilders van zijn tijd. Willem van de Velde de Jonge maakte marines in olieverf. In eerste instantie werkte hij nog in de stijl van zijn leermeester Simon de Vlieger of voerde hij de penschilderijen van zijn vader opnieuw uit in olieverf. Geleidelijk ontwikkelde hij een eigen geraffineerde stijl waarin het licht en de ruimte van kusten en zeeën vol bedrijvigheid en vaartuigen te zien is.
een succesvol atelier
De Van de Veldes runden samen een succesvol atelier, wat te danken was aan een aantal factoren. Van de Velde de Oude was een dapper man, die niet zonder gevaar verschillende zeeslagen bijwoonde. Op lange stroken papier legde hij met een grafietstift het verloop van de strijd vast. De getekende documentatie toonde hij aan zijn opdrachtgevers, zodat zij het verloop van de zeeslagen beter konden begrijpen. Vervolgens werden de tekeningen in het atelier omgezet in penschilderijen en olieverfschilderijen.
Het succes van de twee Willems was ook te danken aan een goed netwerk van relaties en klanten, die hun werk zelfs tot bij de invloedrijke familie de'Medici in Florence bracht.
Schilderij, schepen in een sterke wind onder een donkere lucht, Willem van de Velde de Jonge, 1672 - 1707.
koninklijk opdrachtgeverschap
Tijdens het Rampjaar in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1672 stortte de markt voor kunst in. De Van de Veldes vertrokken naar Engeland, waar zij werden verwelkomd aan het Engelse hof van koning Karel II. Zowel met Karel II als met zijn opvolger Jacobus II bouwden de Van de Veldes een hartelijke band op. De Stuarts gaven vader en zoon Van de Velde een jaargeld van elk 100 pond en een vorstelijk atelier in het Queen’s House in Greenwich. Hier ontstond ook de opdracht voor de wandtapijten, waarvan Het Scheepvaartmuseum twee exemplaren heeft aangekocht.
Toen de Nederlandse stadhouder Willem III en zijn vrouw Mary Stuart tijdens de Glorious Revolution van 1688 op de Engelse troon kwamen, verloren de Van de Veldes echter hun koninklijke mecenas. Zij gingen zich weer volledig op de vrije markt toeleggen. Tot aan de dood van Willem van de Velde de Oude in 1693 zouden vader en zoon samen blijven werken.
Willem van de Velde & Zoon is mogelijk gemaakt door een bijdrage van Ministerie OCW, VriendenLoterij, Het Compagnie Fonds, Mondriaan Fonds, Fonds 21, Turing Foundation, Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Zabawas, Nico Nap Foundation, Samenwerkende Maritieme Fondsen, Gravin van Bylandt Stichting.
De aankoop van de wandtapijten is mogelijk gemaakt door Vereniging Rembrandt, mede dankzij haar Rembrandt UK Circle Fund, Nationaal Aankoopfonds van het ministerie van OCW, Mondriaan Fonds, Vereeniging Nederlandsch Historisch Scheepvaart Museum, BankGiro Loterij, Samenwerkende Maritieme Fondsen en Het Compagnie Fonds.
