'1616, den 25 october is hier aengecomen het schip d'Eendracht van Amsterdam'. Zo begint de tekst die iemand precies 400 geleden met een scherp voorwerp kraste in een groot plat geslagen tinnen bord. Het bord werd daarna aan land en aan een paal gespijkerd als aandenken. Het schip vertrok al twee dagen later van deze plek. De Eendracht onder schipper Dirk Hartog had als eerste Europees schip de westkust van Australië bereikt.
Het schip had daarvoor vanuit de zuidpunt van Afrika een nieuwe, net ervoor ontdekt route gevaren. Om de reisduur naar Indonesië te bekorten voer hij eerst lange tijd met westenwind mee recht naar het oosten om daarna naar het noorden in de richting van Indonesië af te buigen. Echter, schipper Dirk Hartog voer wat te lang door een stuitte op een onbekend continent. Het land dat hij ontdekte noemde hij Eendrachtsland en het eiland voor de kust waar ze de paal met bord in de grond zetten, werd Dirk Hartogs Eiland gedoopt. Na deze ontdekking voer hij nog zo'n vier honderd kilometer langs de kust voordat hij de koers verlegde naar de eindbestemming. Eendrachtsland is nu Western Australia, maar Dirk Hartogs Island staat nog steeds op de kaart.
Dit was niet de eerste keer dat Nederlanders op Australisch grond stonden. Al in 1606 hadden Nederlanders in het noorden van Australië een klein stuk van de kust van het York Pennisula ontdekt. Maar na de reis van Dirk Hartogs begon het verkennen van de kust van dit onbekend land pas goed. In de jaren erna stuitten steeds vaker Nederlandse VOC-schepen op de kusten van Australië en stukje bij beetje werd duidelijk dat het hier om een enorm land ging. Een aantal van deze schepen bereikte hun bestemming echter niet en leed schipbreuk op de Australisch kust. De beroemdste daarvan is de Batavia uit 1629. Uiteindelijk verkenden de Nederlanders de gehele noordwest-, west- en een groot deel van de zuidkust van Australië.
In 1669 landde een andere Nederlander, Willem de Vlamingh, op Dirck Hartogs Eiland. Hij vond de tinnen plaat en nam hem mee. Het plat geslagen bord bevindt zich nu in de collectie van het Rijksmuseum. Voor Australië is het bord van Dirk Hartogs nu zeer bijzonder. Het is het oudste Europese object afkomstig van hun land. Ieder Australiër krijgt op school het verhaal van Dirk Hartog en zijn tinnen bord te horen. De komende tijd is het echter niet in Nederland te zien. Ter gelegenheid van het staatsbezoek van Koning Willem Alexander is hij vanaf 31 oktober tot 23 april volgend jaar tijdelijk te zien in het Western Australian Maritime in Fremantle, Australië.
Dit artikel is geschreven door Diederick Wildeman, conservator Zeevaartkunde & Bilbiotheekcollecties.
